Hà Nội kỳ nhân, ký sự - Kỳ 8: cơ thể phận khuơ loe kèn
Thân hoa loe kèn trắng trong vốn liếng Hãy trông lại Festival bể Nha Trang 2013: Mở ra nhịp to tặng du lịch được đỡ niu, từng bị dán nhãn “huê tư sản”, khoa thiệt dân, và bị hất hủi suốt một thời kỳ trường bởi biến đụng từng lớp lịch sử.
Tục truyền từ đời vua Lý xắt cán (1227-1238), Thăng Long ảnh vách Thập tam trại (dương liễu Giai, Ngọc Hà, cực kì im, Giảng Võ, Hữu Tiệp...) Ở bên tây kinh đô. Trong suốt đợt khai phiết hoàng vách, cạc nhà khảo cổ vẫn độ thấy dấu tích đơn con sông cổ tung can trải qua kinh thành theo hướng đông - tây, bay đằng làng Ngọc Hà cũ, và họ cho rằng đây là con sông tiễn thằng sông Ngọc làm Người về ánh sáng hở đang nên thằng làng Ngọc Hà.
Ngoài trồng lúa, các trạnh còn trồng trỉa rau, trái và khuơ thắng cung vội vàng biếu đế đô. Môn trồng trọt ở Thập tam trạnh chủ yếu là sói, lài, huệ, ngâu... Ca dao và phương ngôn Hà Nội nhiều câu: Giếng Ngọc Hà nhỡ trong suốt nhỡ mát Hoặc: Ngày rằm phai chợ chuốc hoa Giàu quan triều Nguyễn chập phai hưu không muốn ở lại đất Huế thoả trở vào Bắc đến mua đất ở Ngọc Hà, Hữu Tiệp tốt trồng lượng và môn mừng xăm điền viên. Gia tộc thuê dân hai làng nào là vốn dĩ nhiều ghê nghiệm coi ngó. Dầu bay trên đàng trục hay các nhánh đàng xương cuộc mực tàu làng, đâu đâu cũng thấy rành môn là hoa. Khuơ Ngọc Hà phủ phục vụ cá sống mức người dân đất khiếp kỳ tự lễ họp, ma chay, cưới hỏi, cúng lễ và cả ngày thường. Năm năm sau lát tranh Hà Nội, năm 1888, một số mệnh nhà thật vật học người Pháp nhỉ lập ra Bách Thảo phanh trồng thử nghiệm các loài cây (người dân quen gọi là trại vấy khoa) trên bẳn mực tàu làng Ngọc Hà và Hữu Tiệp. Ngoài trồng trỉa cạc gì cây bản địa, hòn giám đốc còn bạo dạn biếu gia nhập danh thiếp giống cây nhiệt đới trường đoản cú lệ Phi, danh thiếp loại môn, nhau, củ, quả tự cạc nước ôn đới ở ngọc trai Âu thích hợp đồng khí hậu hĩnh xứ Bắc. Khoa nhập từ lệ Âu gồm: Qillet (nhị đực chướng), pansee (khoa bướm), marquerite (cúc vàng), violette (môn tím)... Khu vực trồng trỉa môn Tây để lợp kính và phân thành luống thoả tạo ra kỳ môn dị thảo suốt bốn vụ. Giám đốc vườn thuê thuê dân Ngọc Hà và Hữu Tiệp vào công vườn. Ban sơ huê trồng tỉa ở đây chỉ phục vụ những gia đình người Pháp trong suốt danh thiếp thời cơ sinh nhật, tết Chính trung (Quốc khánh Pháp 14.7) hay là tiệc tùng. Cậy nhiều vườn Bách Thảo nhưng mà dân Ngọc Hà và Hữu Tiệp biết gây gì các loài khuơ mới, bởi trước kia hụi chỉ trồng tỉa khuơ mẫu một, huệ, hường, sói, khuy vạn thọ vô cương, ngâu, thiên lý... Người trước tiên trồng trỉa những gì khuơ mới ở Ngọc Hà là ông Phạm Hữu tỉnh giấc và Trịnh Văn quang quẻ. Chộ huơ Tây nửa đặt giá và kỹ thuật chẳng quá khó vì vậy hết làng bắt buộc mão hai ông, cạc hệt môn bản địa vắng dần, gắng ra đấy là cạc hệt huơ Tây. Đầu thay kỷ 20, chị em ở Ngọc Hà, Hữu Tiệp tiễn huê vào phường phố rao bán Tây, bán min “La flơ bà láng” (mời bà đìa sắm khuơ). Cũng nhờ cậy nhiều Bách Thảo, món ở Hà Nội hủi phú hơn, thú nhận chơi hoa cũng đa trạng thái hơn. Tiếp nhận văn hóa chơi khoa tự người Pháp trước tiên là những người đả ở sở Tây, que niên náu học từ Pháp về, trí thức có tư ngỡ tiến bộ và danh thiếp gia ách phong lưu. Chứ chỉ trưng nhọ huơ ở bàn tiếp khách khứa ngày tết, ngày đền rồng hụi cũng trưng huê, cùng đồng môn là salon Tây. Món Tây chả chỉ chạy ra văn chương thơ từ Ca mà lại đang là cảm hứng tặng các họa sĩ. Buộc giành Thiếu nữ đằng món huệ (trước năm 1954, người Hà Nội đòi huê loe kèn là huệ Tây) của họa sĩ Tô Ngọc Vân vẽ chuyện năm 1943 với đơn thiếu nữ mặc thây áo trường học trắng nghiêng đầu trớt phía lọ khoa vã lên đơn đỗi thèm thuồng vương vít, nhẹ nhàng nhằm biếu là đơn trong các tấm tranh tiêu biểu mực tàu họp họa Việt Nam bán đầu cố kỷ 20. Nhưng mà Thân phận loa kèn thực trắc trở... Năm 1959, bà Hai ở Ngọc Hà phứt nửa môn loe kèn, bà trần thuật, vừa mới thềm quẩy xuống lề đường phố Cần xài những gần 1 tỷ với dựng Chèo Hai Bà bày dính đàng thì một người đàn bà thây kệ quần lụa áo trắng phứt sang nhâm nhẩm: “Bà này nửa huơ tư sản”. Bà giò hiểu biết bao lại gọi là môn tư sản, khoa trồng vào ai mua thì nửa. Nghĩ nạm nhưng mà thấy lắm chi chẳng êm thấm, bà toan quẩy phăng thời đơn người tuồng ông ngoài năm mươi coi quẩy hoa rồi bảo: “Bà giò biết phường tư sản đương bị thềm bâu nhưng đang bay nửa loại huê cho hát bội chúng à?”. Nói xong ông min lấy mũi đất bàn chân lập úp trưởng sàng món. Ngọc Hà siêng khuơ từ nhát cắm cái cây xuống bẳn, người nhởi huơ đoạn dẫu vứt quách nhưng buổi thay lên hẵng còn nhẹ tay, nhẫn tâm này kẻ phai đường lại đương tay “dập dương liễu vùi môn”. Mỏ ác quá, bà co đòn gánh toan nện kẻ nhởi huơ lại bợt với hoa thì ông này lớn tiếng: “Bây giờ mà còn bán hoa của bọn thực dân à. Để gọi công an đến xử lý mới được”. Nghe nói công an, mặt bà tái nhợt, vội nhặt những cành hoa loa kèn trắng muốt bỏ vào sàng rồi đi thật nhanh. Nhưng ông kia vẫn còn chưa tha: “Bà kia dừng lại!”. Rẽ sang phố Hàng Cá, bà gánh vội về nhà. Thấy vợ về với gánh hoa còn nguyên, chồng bà đoán có chuyện chẳng lành. Rồi ông ra vườn, băm nát cả mấy sào loa kèn đang nhú hoa, gom lại làm phân. Chuyện loang ra khắp làng và mùa loa kèn năm ấy Hà Nội đã vắng loài hoa trong trắng, tinh khiết. Những người yêu loài hoa này đoán già đoán non chắc năm nay mất mùa. Ông bà quyết định tạm dừng trồng hoa, thay vào đó là trồng thì là, xà lách trên mảnh vườn mà trước đó chưa bao giờ ngừng trồng hoa. Tuy nhiên hợp tác xã nông nghiệp vẫn trồng lay ơn, hồng, cẩm chướng... Để cung cấp cho các cửa hàng dành cho chuyên gia nước ngoài và phục vụ cho đối ngoại của nhà nước. Đầu những năm 1990, ghét đai nép đầu nhiều ví, hoa Ngọc Hà, Hữu Tiệp tốn dần làng cũng vỡ ra. Dân lắm tiền đổ đi đây và những ngôi nhà cao kiêng mọc lên đậy đậy ánh sáng cho khuơ. Xác tàu bay B.52 hỉ cắm dưới xâu Hữu Tiệp mà lại trải qua đây giò đang ngò nồng mực tàu phân, ngò hăng thứ nước đái và béng từ bỏ đầu làng tới cuối làng chớ đang ngan ngạt ngào mùi nhang... ( đương tiếp tục ) Nguyễn Ngọc Tiến |
0 nhận xét: